Altınbaş Üniversitesi Tıp Fakültesi Tedrisat Üyesi Göğüs Marazları Eksperi Prof. Dr. Servet Kayhan, yeni tip Koronavirüs salgınında vaka sayısının yine artışa geçmesini kıymetlendirdi. Prof. Dr. Kayhan, 2019 yılının son haftalarında yeni tanımlanan bir Koronavirüs olan Covid-19’un, bundan evvelki SARS ve MERS virüsleri üzere mutasyona uğrayıp tesirini kaybetmediğini vurguladı.

Arkada kalan 6 ay boyunca dünyada salgına yol açan Covid-19’un hala faal olarak yayılmaya devam ettiğini anlatan Kayhan, “Dünyada yaklaşık 10 milyon kişi enfekte oldu, yaklaşık 500 bin kişi öldü. Memleketimizde 200 bin civarında vaka ve 5 bin 115 mevt var” diye konuştu.

SIKI TEDBIR VAKALARI BİTİRİR

1 Haziran’dan itibaren denetimli alışılagelmiş hayata geçilince vaka sayılarının yine artış trendine girdiğini kaydeden Prof. Dr. Servet Kayhan şöyle devam etti:

“Virüsün yaklaşık 1 hafta – 10 gün arasında değişen bir kuluçka periyodu var. Binaenaleyh bugün gördüğümüz vakalar bir hafta evvelki bulaşmaların tezahürü. Biz aslında çok sıkı tedbirlerle iki haftalık bir süreç uygulamış olsak yeni bir vaka tahminen görmeyeceğiz. Lakin maatteessüf hâlâ günlük yeni vakalar görüyoruz.”

SON DEVIRDE VAKALAR FARKLILAŞIYOR

Prof. Dr. Servet Kayhan, Koronavirüsün yayılmasının ne vakte kadar süreceği sorusu üzerine şunları söyledi:

“Birincisi, virüs zararsız bir forma dönüşürse ortadan kaybolur ki biz şimdi bunu görmedik. Ama son devirlerde gördüğümüz vakaların biraz farklılık gösterdiğini söyleyebiliriz. Hastalık daha hafif seyrediyor, vefat nispetleri biraz azalıyor. ARDS teneffüs yetmezliği tabloları birinci aylardakine nazaran daha az görülüyor.”

AŞI BULUNSA BİLE ÜRETİME DEVIR LAZIM

Virüsün büsbütün kaybolması için aşı geliştirilmesi gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Servet Kayhan, “Yapılan aşı çalışmaları var fakat şimdi tatbike dönük en az 3-6 aylık bir mühlete daha muhtaçlık var. Zira hayvan ve insan deneylerinin yapılması gerekiyor. Başkaca aşı bulunsa bile tüm dünyaya yetecek aşı üretimi için de vakte muhtaçlık olacak” diye konuştu.

YAYILMA SURATINDA ARTIŞ RİSKİ VAR

Önümüzdeki periyotta Koronavirüsün yayılma suratında tekrar bir artış riski bulunduğunu tabir eden Kayhan, “Bunun 1918 yılında İspanya’da yaşanan influenza pandemisi sırasında görüldüğünü, marazın iki yıl müddetle 2., üçüncü dalgalar biçiminde tekrar yayıldığını biliyoruz” tabirlerini kullandı.

HIV ÜZERE YAŞAMAYA DEVAM EDEBİLİR

Prof. Dr. Servet Kayhan, Covid-19 virüsünü, AIDS illetine yol açan HIV’dekine misal bir geleceğin bekliyor olabileceğine değinirken “Bugün HIV müspet hastalar var. HIV yaklaşık 30-40 yıldır dünya gündeminde ve bununla birlikte hayat devam ediyor. Yani bu türlü bir ihtimal de var diyelim” tabirlerini kullandı.

Kronik HIV olumlu hastaların mütemadi takip gerektirdiğine işaret eden Kayhan “HIV müspete karşı kullanılan ilaç var. Lakin illeti yok etmeyebiliyor. Bu arada HIV bağışıklık sistemini zayıflattığı için sair illetler araya girip kişileri öldürebiliyor. HIV cinsî bağ ve kan yoluyla bulaşırken, Covid-19 solunumla yayılan bir hastalık. Aktif bir aşı bulunmazsa Covid-19 için HIV gibisi bir gelecek ihtimalini düşünmeliyiz” diye konuştu.

SONBAHAR DEVRINE DİKKAT

Koronavirüs vaka sayısındaki artışların ekonomik korkular nedeniyle denetimli toplumsal yaşama geçilmesinden kaynaklandığını tabir eden Prof. Dr. Servet Kayhan, sonbahar devri için hem yurttaşları hem yetkilileri uyardı:

“Sonbahar periyodunda influenza salgınları bekleniyor. Bu devirde ortaya çıkacak yeni Koronavirüs salgınları yine gündemimizi meşgul edebilir. Burada topluluğun bağışıklık kazanması diye bir şey kelam konusu değil. Örneğin 200 bin kişi geçirdi diyoruz. Ne kadar süreceğini bilmiyoruz.

9 ay sonra antikor seviyeleri hala müspet kalacak mı, bilemiyoruz. Küçük mutasyonlar geçirerek yeni salgınlara ya da epidemilere yol açacak mı, bilmiyoruz. Süreçleri öngöremediğimize nazaran bu bahiste hami tedbirleri kesinlikle devam ettirmemiz, kendimizi muhafazamız gerekiyor.”

SAĞLIKLI BESLEN, SİGARAYI BIRAK, GRİP AŞISI YAPTIR

Kişinin güçlü bağışıklık sistemine sahip olmasının, virüs kaynaklı rahatsızlıkların hafif atlatılmasına yardımcı olacağını yineleyen Prof. Dr. Servet Kayhan “Sağlıklı beslenme çok değerli. İçki, sigara üzere alışkanlıklardan vazgeçilmeli” dedi. Diyabet, kanser, böbrek yetmezliği üzere kronik marazı bulunanların, griple birlikte Koronavirüsü çok ağır geçirme ihtimaline karşı kesinlikle mevsimsel grip aşısı yaptırmalarını öneren Servet Kayhan, “Bunun üzerinde durmalıyız. Bu arada aşı da gelişmiş olursa Covid-19 için, bu da yine değerlendirilecektir” diye konuştu.

KURALLARIN GEVŞETİLMEMESİ KAIDE

Prof. Dr. Servet Kayhan, Covid-19 kaynaklı illetlerin tedavisinde ve dinamik hami tedbirler için kanıta dayalı olguların çok değerli olduğunu vurguladı. Yeni vakaların nüfusa nispeti artarsa ferdî ve toplumsal esirgeyici tedbirlerin daha da ağırlaşması gerektiğinin altını çizen Prof. Dr. Kayhan, “Örneğin Pekin’de 20-30 vaka çıkmasına karşın çok sıkı tedbirler alınıyor. Bizim vaka sayılarımız 1000’in üzerinde. Her şey geçti demek yanlış. Sokakta maskesini çene altında gezdirme, yaygın bir tatbik. Kuralların gevşetilmemesi, toplumsal aralığın uygulanması koşul. Hastaların yakınında bulunup nefes yoluyla illete yakalanabileceğimizi bilmeliyiz” dedi.

VİRÜS YAŞAMAK İÇİN KIŞIYE MUHTAÇ

Prof. Dr. Servet Kayhan, Koronavirüsün yaşaması için canlı organizmaya, yani beşere gereksinim duyduğunu vurgularken “Ortadan kalkması için hasta kişi kalmaması lazım. Hastaların izolasyonu ve tespiti kıymetli. Meğer şu anda hasta olup gezenler var. Bunlar etrafından bir biçimde kapmış olanlar. Hasta olduklarının farkında olmayıp bulaştıranlar var” tabirlerini kullandı.

Koronavirüs bulaştırıcılık müddetinin insandan şahsa de değişebildiğini tabir eden Prof. Dr. Servet Kayhan, “Daha evvel 14 gün kuralı diyorduk ve bu yeni bir hastalık bulaşmaması içindi. Tespit edemediğimiz hastalar sorun. Bunların izole edilmemesinden dolayı sorun tekrar tekrar önümüze çıkıyor. Son aylarda sıhhat çalışanlarında da çok çıkmıyor. İzolasyon kuralları öğretiliyor. En büyük sıkıntımız marazının semptomu görülmeyenler. Semptomsuz şahıslar burada devreye giriyor. Mühlet de 14 günü aşabiliyor. Aslında 14 gün kuralı tedavisi tamamlanan bireyler değil, hasta olduğunu bilmediğimiz ve yayılmaya yol açacak şahıslar daha büyük risk oluşturuyor.”

BÜSBÜTÜN İZOLE EDEBİLİRSEK VAKALAR SIFIRLANIR

“Bütün hastaları, PCR olumluları bilip sahiden külliyen izole edebilsek vakaları sıfırlayabiliriz” diyen Prof. Dr. Servet Kayhan laflarını şöyle tamamladı:

“Ama bütün vakaları yüzde 100 tespit edebilmemiz çok sıkıntı. Tahminen tespit edilenin 5-10 katı tespit edilemeyen hastamız var. Yani buzdağının görünmeyen yüzü, bu meselenin devamına yol açıyor. Burada kesinlikle kollayıcı tedbirler alınması maske, ara, paklık kaidelerine uyulması gerekiyor. Her tıp ikaza karşın bir duyarsızlık görüyoruz. Çin örneğini başaramadıysak, toplumsal duyarlılığımızın ehliyetsiz olmasına bağlayabiliriz.”

Cumhuriyet