Global salgının, beğenilmeyen idareyle ağırlaşmış ekonomik tabloyu daha da çetine soktuğu günlerde iktidar, şapkadan yeni imiş üzere görünen bir tavşan çıkardı. Daha evvel de çeşitli defalar gündeme gelmiş fakat personel ve patron tarafında tam bir uzlaşma sağlanamadığı için geri çekilmiş olan kıdem tazminatının fona dönüştürülmesi girişimi, kulağa daha şirin gelen sair 2. bir pratik ile birleştirilerek sunuldu: TES, yani tamamlayıcı emeklilik sigortası… Bununla, lakin açlık en iyi ihtimalle yoksulluk haddinde yaşamaya yeten emekli maaşlarının yükseltileceği mümkünlüğü gündeme getirilerek, çalışana pazarlanmak istendi.

BİRAZ FARKLI

Bu defa yapılmak istenen biraz daha farklı üzere görünüyor. Şöyle ki,

– İktidar, mahsusen birtakım gazetelerde güya, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın verdiği tarih olan 2022’de uygulanacakmış üzere neler olacağını anlattığı pratik ile bir taşla iki kuşu birden vurmak üzere yola çıktı.

– Tatbik ile hem kulağa lâtif gelen hesabı kuvvetli olan gazetecilerin yazdığı üzere emeklilik maaşı 400 ile 600 lira aratacak hem de başından beri emekçinin daima karşı çıktığı fona devir gerçekleşecek.

– Zira tatbike nazaran 30 günlük kıdem tazminat meblağının 11 günlüğü TES için oluşacak fonda, geri kalan 19 günlüğü de kıdem tazminatı fonunda toplanacak.

– Yani patron yüzde 8.33’lük kesintiyi bu fonlarda toplanmak üzere ödemeye başlayacak.

– Emekçi kesitine bu hesapla, “kıdemden daha iyi bir şey yapıyoruz” diyen çalışma bakanı aslında sahiden daha evvel önerilen kıdem fonundan biraz daha fazlasını öneriyor. Zira iki fon birden geliyor. Tazminatta ise bu ölçülerin birebir kalacağının hiçbir garantisi yok.

– Kıdem fonu gündeme geldiğinde yüzde 8’lik hakkın yüzde 4’e inmesi isteyen patron kesiti bugün epeyce sessiz…

– Zira tatbik bu haliyle başlarsa, patron bugün işçiyi attığında ödediği tazminatı çabucak oluşacak fona aktarmaya başlayacak.

– Alışılmış buna bir de işsizlik fonuna ödediği yüzde ikilik hissenin kademeli olarak yüzde 4’e çıkarılacağı eklenince, bu sessizliğin nedeni çok daha iyi anlaşılıyor.

– Fakat, sesini çıkarıp iktidarla aykırı düşmek istemeyen patron, büyük ihtimal isteklerini çeşitli lobilerle, saklı kapılar akabinde yapacak.

– Çalışanlar olarak bizi burada asıl ilgilendiren şey, 83 yıllık kazanımı kaybetmemek için yapılması gerekenler üzerinde baş yormak.

– Onun da yolu tüm çalışan bölümlerin ve emekçi sendikalarının ortak bir uğraş yürütmesi.

MÜZAKERE EDİLMESİ BİLE YANLIŞ

Gerek Avrupa Birliği gerek OECD devletlerinde uygulanan kıdem tazminatını ortadan kaldıracak hamlelere hazırlıklı olunması gerektiği sağduyulu emekçi temsilcileri ve akademisyenler tarafından belirtiliyor. Dünkü sarayda yapılan içtima öncesi görüştüğüm hem emekçi hem de patron bölümü, pratiğe karşı. Mahsusen Türk İş’e bağlı sendikalar içinde, “Bunun bizim oturup konuşma ihtimalimiz sıfır. Bu bizim için müzakere bile edilecek bir şey değil. Zira kabul edilecek bir husus üzerinde müzakere edilir. Meğer bizim aldığımız umumi şura kararları var” biçiminde özetlenebilecek görüşler kelam konusu.

Içtimaya çağrılmayan DİSK’in bu husustaki durumu net: Kıdem tazminatı bir işyerinde yıllardır çalışıyor olmaktan kaynaklı, patronda beklettiğimiz 13. ay fiyatımızdır. Patronun emekçiye karşı sorumluluğudur. En temel iş teminatı dayanaklarımızdan bir adedidir. Bu hak gasp edilirse patronlar emekçileri çok rahat işten çıkartacaktır. Bu hakkı ortadan kaldırmak demek, çalışanın alınterine elini uzatmak demektir. Hele bu pandemi koşullarında bu kadar yoksulluk artmışken, çalışanın deyim bölgesindeyse canı burnundayken bir de kıdem tazminatına el atılması kabul edilebilir bir şey değil, aklınızdan bile geçirmeyin…

Sessizliğini bozan nadir patronların söyledikleri ise ‘Gerek kıdem ve TES fonu gerek İşsizlik Sigortası Fonu patron primlerinin iki katına çıkacağı haberlerinin kendilerinde üzüntü ve tedirginlik yarattığı, iktisadın kırılgan bir periyottan geçtiğini, birçok şeyin derinden değişime uğradığı, böylesi bir durumda yüklerinin artacağı’ biçiminde… Tatbikin kayıtdışılığı artıracağı, münhasıran küçük ve orta ölçekli işletmelerin bu yükleri taşıyamayacakları da ileri paylaşılan görüşler arasında.

KIDEM İÇİN ORTAK HAREKET DAVETI

DİSK Ankara Nahiye Temsilcisi Tayfun Görgün, “Kıdem tazminatı al çizgimiz ve umum grev nedenidir” diyerek Türk-İş’e “birlikte mücadele” daveti yaptı. Devrimci Personel Sendikaları Konfederasyonu’nu (DİSK) Ankara Yer Temsilcisi Tayfun Görgün, kıdem tazminatının tekrar gündeme getirilmesinin altında toplumsal muhalefetin sindirilmesi ve susturulmasının olduğunu söyledi.

BELEDİYE İŞ: AL ÇİZGİ

Belediye İş Sendikası Niğde Büro Yöneticisi Yusuf Karaca, hükümetin kıdem tazminatı çalışmaları ile ilgili açıklamalarda bulunarak, istenen değişikliği kabul etmediklerini açıkladı. Karaca, “Kıdem tazminatı emekçimizin evlatlarının gelinliği, çeyizi, damatlığı, başını sokacak bir konut yahut az da olsa gelecek garantisidir. Kıdem tazminatı al çizgimizdir. Türk-İş’ in umum grev kararıdır, mutlaka tartışılamaz” diye konuştu.

GASPA KARŞI ORTAK UĞRAŞ

Türk-İş, Hakİş ve DİSK’e bağlı sendikaların oluşturduğu İstanbul Personel Sendikaları Bürolar Platformu’nun (İSŞP) davetiyle bir araya gelen çalışanlar, kıdem tazminatının fona devredilmesine karşı birleşik uğraş daveti yaptı. Muhitten çok sayıda vatandaşın alkışlarla destek verdiği harekette birinci olarak Liman İş Sendikası İstanbul Yer Lideri ve İSŞP Devir Sözcüsü Sinan Ceviz konuştu.

Cumhuriyet